Αιγός Ποταμοί

Μικρό ποτάμι (τουρκ. Καράκοβα τσάι) στη χερσόνησο της Καλλίπολης και, κατά την αρχαιότητα, ομώνυμη μικρή πόλη στις εκβολές του, απέναντι από τη Λάμψακο. Εκεί, τον Αύγουστο του 405 π.Χ. ο σπαρτιάτικος στόλος (περίπου 200 τριήρεις) με αρχηγό τον Λύσανδρο κατέστρεψε τον αθηναϊκό (περίπου 180 τριήρεις) που είχε αρχηγό τον Κόνωνα. Η ναυμαχία αυτή σήμανε ουσιαστικά το τέλος και του Πελοποννησιακού πολέμου και του αθηναϊκού μεγαλείου. Οι Σπαρτιάτες είχαν έρθει από τη Ρόδο και είχαν καταλάβει τη Λάμψακο.Οι Αθηναίοι είχαν έρθει από τη Χίο, είχαν αγκυροβολήσει στους Α.Π. και παρέμεναν εκεί παρά τις συστάσεις του Αλκιβιάδη να μετασταθμεύσουν στη Σηστό, όπου ο ανεφοδιασμός θα ήταν εύκολος. Ο Λύσανδρος επιτέθηκε αιφνιδιαστικά, σε στιγμή που τα πληρώματα είχαν βγει στη στεριά, κατέλαβε τα πλοία, συνέχισε την καταδίωξη στην ξηρά, συνέλαβε 3.000 αιχμαλώτους και θανάτωσε τους περισσότερους. Ο Κόνωνας κατόρθωσε να σωθεί με 7 τριήρεις και έπλευσε προς την Κύπρο επειδή φοβόταν να επιστρέψει στην Αθήνα. Σώθηκε επίσης η αγγελιαφόρος Πάραλος, η οποία έπλευσε στον Πειραιά για να φέρει την είδηση της συμφοράς· «και οιμωγή εκ Πειραιώς διά των μακρών τειχών εις άστυ διήκεν, ο Έτερος τω ετέρω παραγγέλλων· ώστ’ εκείνης της νυκτός ουδείς εκοιμήθη...». Οι πόλεις του Ελλησπόντου και της Θράκης εγκαταλείπουν αμέσως την ηττημένη Αθήνα, «ευθύς δε και η άλλη Ελλάς αφειστήκει Αθηναίων», με μοναδική εξαίρεση τους δημοκρατικούς της Σάμου, που οι Αθηναίοι τούς απένειμαν τιμητικά το δικαίωμα του Αθηναίου πολίτη.Οι Σπαρτιάτες όμως και οι σύμμαχοί τους πολιόρκησαν σε λίγο την ίδια την Αθήνα. Ο Άγις και ο Παυσανίας στρατοπέδευσαν στην Ακαδήμεια, ο Λύσανδρος με 150 πλοία μπήκε στον Πειραιά (Απρίλιος 404). Οι Αθηναίοι ζήτησαν ειρήνη, οι Κορίνθιοι και οι Θηβαίοι πρότειναν «μη σπένδεσθαι Άθηναίοις, αλλ’ εξαιρείν»· οι Σπαρτιάτες όμως δεν δέχτηκαν «πόλιν Ελληνίδαανδραποδιείν μέγα αγαθόν ειργασμένην... τη Ελλάδι».Οι Αθηναίοι υποχρεώθηκαν να παραδώσουν τον στόλο τους· τα Μακρά Τείχη κατασκάφθηκαν «υπ’ αυλητρίδων πολλή προθυμία». Ο Λύσανδρος έγραψε αργότερα τον επίλογο, υποτάσσοντας ύστερα από πολύμηνη πολιορκία τη Σάμο. Έτσι έληξε ο Πελοποννησιακός πόλεμος που έφερε κακά «τη Ελλάδι οία ουχ ετέρα εν ίσω χρόνω».